🧪Guida e eksfoljimit kimik

✨ Eksfoljimi është një nga hapat më të rëndësishëm të kujdesit ndaj lëkurës, i cili, nëse kryhet në mënyrën e duhur, jep përfitime dhe rezultate të dukshme për shumë problematika.

🌿 Ndërkohë që llojet e eksfoljimit janë të ndryshme, në këtë post do të gjeni detaje rreth llojit tim të preferuar të eksfoljimit: atij kimik. Ndoshta prej emrit tingëllon i frikshëm, por në shumicën e rasteve është shumë më i butë dhe më i sigurt për lëkurën sesa eksfoljimi fizik.

💧 Eksfoljimi kimik në rutinën e lëkurës kryhet nëpërmjet acideve, të cilat kategorizohen në grupime të ndryshme, në bazë të veprimit të tyre dhe problematikave që trajtojnë.

📌 Ky post është një guidë përdorimi për tre grupimet kryesore të acideve eksfoliuese:

• AHA (acide alfa-hidroksi)

• BHA (acide beta-hidroksi)

• PHA (acide poli-hidroksi)

🧪 Çfarë janë alfa-hidroksi-acidet?
 
Alfa-hidroksi-acidet (AHA) janë acide natyrale ose sintetike që përdoren gjerësisht në produktet për kujdesin e lëkurës për shkak të aftësisë së tyre për të eksfoliuar shtresat sipërfaqësore të lëkurës, duke përmirësuar teksturën, shkëlqimin dhe pamjen e përgjithshme të saj. Këto acide veprojnë kryesisht në shtresën korneale (stratum corneum), ku dobësojnë lidhjet mes qelizave të vdekura dhe ndihmojnë në largimin e tyre.
 

🧬 Llojet më të zakonshme të AHA-ve:
1. Acidi glikolik
• Përftohet nga: Panxhari i sheqerit
• Ka molekulën më të vogël → Penetron më thellë
• Përdoret për: Hiperpigmentim, rrudha të imëta, teksturë jo e njëtrajtshme
• Mund të jetë më irritues në lëkurë të ndjeshme
2. Acidi laktik
• Përftohet nga: Qumështi ose fermentimi i sheqerit
• Më i butë se acidi glikolik
• Hidraton dhe eksfolion njëkohësisht
• Ideale për fillestarë ose lëkurë të thatë
3. Acidi mandelik
• Përftohet nga: Bajamja e hidhur
• Molekulë e madhe → Penetron më ngadalë
• Më i butë për lëkurë me tendencë aknesh ose sensitive
• Ka dhe veti antibakteriale
4. Acidi malic
• Përftohet nga: Mollët
• Shpesh përdoret në kombinim me AHA të tjerë
• Ka veti eksfoliuese dhe antioksiduese
5. Acidi tartarik
• Përftohet nga: Rrushi
• Më pak i përdorur më vete
• Mund të ndihmojë në balancimin e pH të formulave me AHA

⚙️ Mekanizmi i veprimit
 
AHA-t veprojnë duke dobësuar lidhjet korneodesmozomale mes qelizave të vdekura të lëkurës (korneociteve), duke përshpejtuar procesin natyror të eksfolimit. Kjo çon në:
• Lëkurë më të butë e më të ndritshme
• Shfaqje më të reduktuar të rrudhave të imta
• Njëtrajtësim të tonit të lëkurës
  
🎯 Përfitimet kryesore
 
✔ Eksfolim i sipërfaqes së lëkurës
✔ Reduktim i hiperpigmentimit dhe njollave
✔ Përmirësim i rrudhave të holla
✔ Nxjerrje në pah e një lëkure më të ndritshme
✔ Rritje e efektivitetit të produkteve të tjera që aplikohen më pas
 
⚠️ Efektet anësore dhe kujdesi

• Mund të shkaktojnë irritim, skuqje ose ndjeshmëri ndaj diellit
• Duhet të përdoren me krem dielli çdo ditë gjatë përdorimit
• Nuk rekomandohen në të njëjtën rutinë me retinoidë për fillestarët

📏 Faktori pH dhe përqindja

• Efikasiteti i AHA-ve varet nga përqindja dhe pH-i i formulës
• Për eksfolim efektiv:
🔹 pH ideal: 3–4
🔹 Përqindje e zakonshme: 5–10% (produkte të përdorimit në shtëpi)

 
✅ Si t’i përfshish në rutinën tënde

1. Fillimi: 1–2 herë në javë për fillestarët
2. Pastrim – Tonik – AHA – Hidratues – Krem dielli (në mëngjes)
3. Mund të kombinohen me:
• Niacinamide (në kohë të ndryshme)
• Acide PHA (për lëkurë më të ndjeshme)
 
 
🧪 Çfarë janë BHA-t?
 
Beta-hidroksi-acidet (BHA) janë acide eksfoliuese që veprojnë më thellë në lëkurë se alfa-hidroksi-acidet, duke depërtuar nëpër poret e bllokuara dhe ndihmojne në largimin e yndyrës së tepërt, qelizave të vdekura dhe papastërtive. Ato janë veçanërisht të dobishme për lëkurën me akne, me yndyrë ose me pore të zgjeruara.
 

 
🌿 BHA-ja më e përdorur: Acidi salicilik

• Origjina: Derivat i acidit salicilik që përftohet nga lëvorja e shelgut (Willow bark), por prodhohet edhe sintetikisht.
• Strukturë kimike: Molekulë lipofile (e tretshme në yndyrë), çka i mundëson depërtimin në poret e lëkurës.
• Përqindjet e zakonshme: 0.5% – 2% në produkte për përdorim të përditshëm.
 
 
⚙️ Mekanizmi i veprimit

• Depërton në poret e bllokuara, duke shpërbërë yndyrën (sebumin) dhe qelizat e vdekura që bllokojnë folikulat.
• Ka efekt keratolitik (zbut dhe largon qelizat e sipërfaqes).
• Ka gjithashtu veprim anti-inflamator, duke e bërë ideal për trajtimin e akneve.
 
 
🎯 Përfitimet kryesore të BHA-së
 
✔ Pastron poret dhe ndihmon në parandalimin e komedoneve (pikave të zeza dhe të bardha)
✔ Redukton inflamacionin e akneve
✔ Ndihmon në kontrollin e prodhimit të yndyrës
✔ Përmirëson teksturën e lëkurës dhe shfaqjen e poreve
✔ Mund të përdoret nga persona me lëkurë të ndjeshme ndaj AHA-ve, për shkak të vetive qetësuese
 

🔬 Kujt i rekomandohet BHA?

• Lëkurës me akne 
• Lëkurës me yndyre të tepërt 
• Lëkurës me pore të zgjeruara dhe të bllokuara
• Lëkurës të kombinuar apo të yndyrshme
• Ndonjëherë edhe për rosacea të lehtë (por me kujdes)
 
 
⚠️ Efekte anësore dhe masa paraprake

• Mund të shkaktojë thatësi, skuqje ose peeling të lehtë në fillim të përdorimit
• Rrallë shkakton irritim krahasuar me AHA-t
 

📏 Përqindja dhe pH

• Për përdorim të përditshëm:
🔹 0.5% – 2% acid salicilik
🔹 pH efektiv: 3 – 4
• Përqindje më të larta (mbi 10%) përdoren vetëm në trajtime profesionale (chemical peels).
 
 
✅ Si të përfshihet në rutinë

1. Pastrues me BHA – për përdorim të lehtë dhe të shpejtë
2. Tonik me BHA – ndihmon në pastrim dhe tonifikim njëkohësisht
3. Serum ose peeling i lëngshëm – për efekt më intensiv në pore
4. Frekueshmëri: Fillimisht 2–3 herë në javë, më pas çdo ditë nëse tolerohet
 
 
🧴 Produkte të zakonshme me BHA

• Pastrues për akne
• Tonikë eksfoliues
• Serume për pore dhe yndyrë
• Maskat “spot treatment” për puçrra të veçuara
 

🧪 Çfarë janë PHA-t?
 
Poli-hidroksi-acidet (PHA) janë një grup i avancuar i acideve eksfoliuese që konsiderohen si gjenerata e re e AHA-ve, me efekte të ngjashme, por shumë më të buta. Ato eksfoliojnë lëkurën në mënyrë të lehtë, përmirësojnë hidratimin dhe janë të përshtatshme për lëkurë shumë të ndjeshme, me rosacea ose të dëmtuar nga bariera.
 

 
🌿 Llojet më të zakonshme të PHA-ve

1. Acidi glukonolakton
• Molekulë me shumë grupe hidroksile → hidratues i fuqishëm
• Vepron butë, ideal për përdorim të përditshëm
2. Acidi laktobionik
• Përftohet nga sheqernat e qumështit
• Antioksidant i fuqishëm, mbron lëkurën nga radikalet e lira
• Ndihmon në reduktimin e inflamacioneve dhe pigmentimeve
3. Acidi galaktoz
• Më pak i përdorur si përbërës i veçantë, por ndodhet në disa formula të kombinuara
 
 
⚙️ Mekanizmi i veprimit
 
PHA-t funksionojnë si eksfoliantë kimikë sipërfaqësorë, duke vepruar mbi qelizat e vdekura të shtresës korneale. Për shkak të strukturës më të madhe molekulare, ato:
• Depërtojnë më ngadalë se AHA-t
• Japin eksfolim të butë dhe gradual
• Ndihmojnë në mbajtjen e lagështisë në lëkurë përmes vetive humektante
• Kanë veprim antioksidant dhe qetësues
 
 
🎯 Përfitimet kryesore të PHA-ve
 
✔ Eksfolim i butë pa acarim
✔ Rritje e ndjeshme e hidratimit të lëkurës
✔ Përmirësim i barrierës së lëkurës
✔ Reduktim i hiperpigmentimit të lehtë dhe njollave
✔ Tolerueshmëri shumë e lartë, edhe nga lëkura me rosacea ose ekzemë
✔ Potencial antioksidant → ndihmon në luftën kundër plakjes
 
 
🔬 Kujt i rekomandohen PHA-t?

• Personave me lëkurë shumë të ndjeshme
• Ata që nuk tolerojnë AHA/BHA
• Personave me rosacea, dermatit ose barrierë të dëmtuar
• Lëkurës që ka nevojë për kujdes të butë anti-aging
 
 
⚠️ Efekte anësore dhe kujdesi

• Zakonisht nuk shkaktojnë irritim, por si çdo acid, kërkojnë test paraprak në lëkurë të ndjeshme
• Rrallëherë shkaktojnë ndjeshmëri ndaj diellit, por rekomandohet gjithsesi përdorimi i kremit të diellit
 
 
📏 Përqindja dhe pH

• Përqindje të zakonshme: 5% – 15%
• pH efektiv zakonisht në rreth 3.5 – 4.5
• Produktet janë të formuluara për të qenë të buta dhe hidratues
 

✅ Si të përdoren në rutinë

1. Pastrues me PHA – për eksfolim të përditshëm shumë të butë
2. Tonikë ose serume – përdorim mbrëmje ose mëngjes, pa rrezik të lartë irritimi
3. Kremra eksfoliues me PHA – ideal për lëkurë të thatë dhe sensitive
4. Frekueshmëri: Mund të përdoren çdo ditë, madje dy herë në ditë në disa formula
 

 
Në përmbledhje:

AHA-t eksfoliojnë në sipërfaqe dhe janë të fuqishëm për lëkurë me pigmentime dhe rrudha;
BHA-t depërtojnë në pore dhe janë të shkëlqyeshëm për akne dhe yndyrë;
PHA-t janë zgjidhja më e butë dhe hidratuese për lëkurë të ndjeshme, duke ofruar eksfolim pa rrezik irritimi.